BÜTÜN KONULAR
Üyelik Girişi
Site Haritası
Seminer Takvimi
YALNIZLIK ÜLKESİ

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

DEHB'NİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

  

Bu bozukluğun 3 temel belirtisi vardır:

  1. Dikkat eksikliği,
  2. Aşırı hareketlilik,
  3. Dürtüsellik

Bir kişide dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun varlığından söz edebilmek için bu belirtilerin 7 yaştan önce başlamış olması, birden fazla ortamda görülüyor olması, sürekli olması ve kişinin günlük yaşamını etkileyecek boyutta olması gerekir.

Dikkat Eksikliği:

Dikkat eksikliği, dikkat süresinin ve yoğunluğunun bireyin yaşına göre olması gerekenden az olmasıdır. Dikkatin belirli  bir noktaya toplanamaması ve  kolayca dağılması, dağınıklık, unutkanlık, eşyaları kaybetme gibi belirtilerle kendini gösterir. 

Dikkat eksikliğinde sorun dikkat edememek değil, dikkatin belirli bir noktaya odaklanamamasıdır. Bu tür bireyler aynı anda tüm uyaranlara birden dikkat ederler bu nedenle belirli bir işle uğraşırken başka bir uyarıcı kolaylıkla dikkatin dağılmasına neden olur. O anda uğraştıkları işi bırakıp bir başka işe yönelebilirler.

Uyarana ve çevreye ait bazı faktörler dikkat süresi ve yoğunluğunu etkiler. Ödev başında 10 dk’dan fazla oturamayan bir çocuk bilgisayar başında saatlerce oyun oynayabilir ya da sevdiği bir TV programını izleyebilir. Dikkat eksikliği olan bir birey için dikkatin bir noktaya odaklanması ve sürdürülmesi kalabalık, gürültülü ve uyaranın fazla olduğu ortamlarda daha da zor olur. Bununla birlikte bire bir ilişkilerde, sakin ortamlarda ve ilgisini çeken bir konuda  daha uzun süre odaklanabilir.

 

Amerikan Psikiyatri Birliği’nce Tanımlanan Dikkat Eksikliği Ölçütleri

1.Belirli bir işe ya da oyuna dikkatini vermekte zorlanır.

2.Dikkati kolayca dağılır.

3.Dikkatsizce hatalar yapar.

4.Başladığı işi bitiremez.

5.Kendisiyle konuşulurken dinlemiyormuş gibi görünür.

6.Görev ve etkinlikleri düzenlemekte zorlanır.

7.Yoğun zihinsel çaba gerektiren işleri yapmaktan  kaçınır (ev ödevi, okul aktiviteleri gibi).

8.Etkinlikler için gereken eşyaları kaybeder.

9. Günlük etkinliklerde unutkandır.

  

Aşırı Hareketlilik:

 

Aşırı hareketlilik (hiperaktivite) bireyin yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayacak biçimde hareketli olmasıdır. Uzun süre yerinde oturamama, otururken elin ayağın kıpır kıpır olması, çoğu zaman hareket halinde olma, çok konuşma gibi belirtilerle kendini gösterir.

  

Amerikan Psikiyatri Birliği’nce    Tanımlanan Hiperaktivite Ölçütleri

1. Eli ayağı kıpır kıpırdır.

2.Oturduğu yerde duramaz.

3.Gereksiz yere sağa sola koşturur, eşyalara tırmanır.

4.Sakince oynamakta zorlanır.

5.Sürekli  hareket eder ya da sanki motor takılmış gibidir.

6.Çok konuşur.

  

Dürtüsellik (impulsivite) :

 

Dürtüsellik genel olarak bireyin kendinini kontrol edebilmesinde sorun olmasıdır. Acelecilik, istekleri erteleyememe, söz kesme, düşündüğünü hemen yapma, aklına geleni geldiği anda söyleme, sırasını beklemekte güçlük çekme gibi belirtilerle kendini gösterir.

  

Amerikan Psikiyatri Birliği’nce Tanımlanan Dürtüsellik Ölçütleri

1.Sorulan soru tamamlanmadan yanıt verir.

2.Sırasını beklemekte güçlük çeker.

3.Başkalarının sözünü keser ya da oyunlarında araya girer.

DEHB’nda temel belirtiler içinde yer almayan ama bu bozukluğun tanısını almış olan bireylerin çoğunda sıklıkla görülen bazı belirtiler vardır. Bunlar DEHB’na eşlik eden bozukluklar olarak tanımlanır. Tanı için bu belirtilerin görülmesi şart değildir ancak bunların  var olması tanıyı destekler.

a) Dağınıklık:

  

Dikkat eksikliğ olan bireylerde dağınıklık en sık görülen belirtilerden biridir. Kılık kıyafetten, eşyalarına kadar herşeyi dağınıktır. Dağınıklığın temel nedenlerinden birisi bir şey yaparken o işe yeterince kendini vermemek ya da başka şeyler düşünmektir. Örneğin çocuk mutfağa giderken elinde kalemi de vardır, kalemi mutfakta bırakır, bardağı alır onu da odada bırakır. Tüm bunları yaparken başka şeyler düşündüğünden daha sonra hatırlamaz. Diğer bir neden de düzenli olamamaktır. Bu kişiler planlı ve düzenli olamadıkları için bu dağınıklık yaşamın tüm alanına yansır. Okula götürülmesi gereken bir şeyi yada yapılması gereken bir ödevi ya hatırlamaz yada son anda söyler.

  

b) Dalgınlık:

 

Dikkat eksikliği olan bireyler sıklıkla dalgın kişiler olarak tanımlanırlar. Özellikle kendilerine sıkıcı gelen ortamlarda ya da fazla ilgilerini çekmeyen bir işi yaparken dalgın, yarı uykuda gibi olabilirler.

 

c) Tutarsızlık:

 

DEHB olan bireyler o kadar değişkendirler ki anne babalar “sanki iki kişiliği var” diye tanımlarlar. Birgün ödevlerinin tümünü isteyerek yapabilir, diğer gün hiç birini yapamaz.

 

d) Koordinasyon Sorunları

DEHB olan bireylerin bazılarında motor becerilerde sorunlar olabilir. En sık görülen ince motor beceri sorunu el yazısına ilişkin sorundur. El yazıları çirkindir, yazı yazmayı sevmezler, yavaş yazarlar.

e) Bellek Sorunları:

 

Dikkat eksikliği bellek bozukluğuna neden olmaz ancak aile ve öğretmenler sıklıkla dikkat eksikliği olan çocuğun unutkanlığından yakınırlar. Burada asıl sorun söylenen şeyin o sırada dikkat alanına girmediği için öğrenilmemesidir.  Dikkat eksikliği olan bir birey o anda kendisine söylenene ya da çalıştığı şeye dikkatini verebildiyse öğrenebilir ve daha sonra unutmaz. Hatta ilgi alanına giren konulardaki şeyleri diğer çocuklardan daha iyi öğrenebilir. Bu sorun özellikle çocuklardan birşey yapmaları istendiğinde ya da bir kaç komut bir arada söylendiğinde yaşanır.

 

f) Sosyal İlişki Sorunları:

DEHB olan çocuklar çok duyarlı olmalarına ve başkaları tarafından kabul görmeyi çok istemelerine rağmen sosyal ilişkilerde sorunlar yaşarlar. Bu bireyler sosyal ipuçlarını yanlış değerlendirdikleri, yapacakları şeyin sonucunu düşünmeden yaptıkları, söylecekeleri şeyin karşıdakini nasıl etkileyeceğini düşünmeden söyledikleri için bu sorunlar ortaya çıkar. Kişinin çevreyle ilişkilerini bozacak düzeyde olabilir.

g) Saldırgan Davranışlar:

Saldırganlık DEHB’nun temel belirtilerinden biri değildir. Bununla birlikte bu kişiler akıllarına geleni, sonucunu düşünmeden yaptıklarından zaman zaman çevrelerine zarar verici davranışlarda bulunabilirler ancak olaydan hemen sonra pişman olurlar.

h) Düşük Benlik Saygısı:

 

Yukarıdaki belirtilerin çoğu nedeniyle sürekli olarak çevrelerinden olumsuz geri bildirim alan birey sonunda olumsuz bir benlik imajı geliştirir, kendine güveni azalır, kendini beğenmez ya da kendini kötü biri olarak kabul eder. 

 

Her hareketli çocuk hiperaktifmidir?

Her dikkati dağınık çocuk  dikkat eksikliği bozukluğumudur?

DEHB belirtilerinin çoğu başka psikiyatrik bozukluklarda da görülebilir. Bu nedenle ayırıcı tanıda dikkatli olunmalı ve belirtilerin hangi sorundan kaynaklandığı araştırılmalıdır. Bu davranışlar normal gelişim döneminin özelliği olabileceği gibi başka bir hastalığında belirtisş olabilir.

Örnek: Konsantre olamama, dikkati sürdürememe yerinde duramama, huzursuzlukdepresyonda ve kaygı bozukluklarında da görülür. Çeşitli araştırmalarda DEHB olan bireylerin %3-75’inde depresyona görüldüğü bildirilmiştir.

Dikkat eksikliği, bellek sorunları, akademik başarısızlık özel öğrenme bozukluğundada görülebilir.

Dürtüsellik, düşünmeden davranma, kendine ya da başkalarına zarar verici davranışlar davranım bozukluğunda da vardır.

 

DEHB’na eşlik edebilecek diğer psikiyatrik bozuklukların araştırılması

DEHB sıklıkla başka psikiyatrik bozukluklarla bir arada bulunur. Bu bozukluklar çocuğun davranışlarını, akademik başarısını, sosyal ilişkilerini farklı yönde etkiler. Belirtiler karmaşıklaşır. DEHB tanısını koymak zorlaşabilir, bazen tek bir tanıda odaklaşılıp diğer tanılar atlanabilir. Tedavide hangi yaklaşımların, hangi ilacın uygulanacağı diğer tanılara bağlıdır.

DEHB olan çocuklar tedavi edilmezse nasıl gelişim gösterirler?

Geçmişte DEHB’nun zaman içinde azalarak ergenlik döneminde iyileştiğine inanılırdı. İzlem çalışmalarında bunun doğru olmadığı görülmüştür. Bozuklukta 3 gidişten söz edilmektedir:

  1. Gelişimsel gecikme (%30): Genç erişkinliğin erken döneminde belirtilerin kaybolduğu gruptur.
  2. Devamlılık (%40): Belirtiler çeşitli sosyal ve duygusal güçlüklerle erişkin dönemde de sürer.
  3. Gelişimsel bozulma (%30): DEHB bulguları yanı sıra alkolizm, madde kullanımı ve antisosyal kişilik bozukluğu gibi psikopatolojilerinin oluştuğu gruptur. Bu kötü gidişin en güçlü belirleyicisi çocukluk döneminde DEHB’na komorbid olarak davranım bozukluğunun olması ve aile içi çatışmaların olmasıdır.

DEHB için tedaviler var mıdır?

Basit bir tedavisi yoktur. Çoklu yaklaşımları içerir, şu alanlar üzerinde çalışılır:

 

Tıbbi tedavi

 

Anne-baba eğitimi

 

Davranış terapileri

 

Özel eğitim ortamı


Uzm. Dr. Başaran Sezer

 

Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi1
Bugün Toplam42
Toplam Ziyaret66190936
Döviz Bilgileri
AlışSatış
Dolar32.222232.3513
Euro35.110935.2516
Hava Durumu
Saat