BÜTÜN KONULAR
Üyelik Girişi
Site Haritası
Seminer Takvimi
YALNIZLIK ÜLKESİ

Aileler ve Kavram Öğretimi

KAVRAM ÖGRETIMI BECERILERI KAZANDIRMA OTURUMLARINI OLUSTURMA

Gelişimsel yetersizlikleri olan çocuğa sahip ailelere kavram öğretimi becerileri kazandırırken, ailenin ve hizmeti sunanların olanakları ve zamanı göz önüne alınarak kavram öğretimi becerileri kazandırma oturumları oluşturulmalıdır. Aşağıda yer alan plan sadece bir örnektir. Sizler bu anı kendinize ve çalışacağınız ailelere göre yeniden oluşturabilirsiniz.

1.Oturum:

 Aileler kavramın tanımı, kavram örnekleri ve kavramların nasıl sıraya konulduğunu ve kavram öğretiminin neden gerekli olduğunu öğrenirler.

2.Oturum:

 Aileler kavrama sahip olan bir kişinin yapabildiklerinin sıraya konulmasını öğrenirler.

3.Oturum:

Aileler çocuklarının yapabildiklerini belirlemeyi öğrenirler.

4.Oturum:

 Aileler kavram öğretiminde ortamın düzenlenmesi, araç gereçlerin geliştirilmesi ve pekiştireçlerin belirlenmesini öğrenirler.

5.Oturum:

 Aileler kavram öğretiminin nasıl yapılacağını öğrenirler.

6.Oturum:

 Aileler kazanılan kavramın genellemesinin nasıl öğretileceğini öğrenirler.

7.Oturum:

 Aileler kazanılan kavramın sürekliliğinin nasıl sağlanacağını öğrenirler.

1. OTURUM

Kavramın tanımı, kavram örnekleri ve kavramlar nasıl sıraya konulur? Kavram öğretimi neden gereklidir?

"Sevgili katılımcılar, öncelikle çalışmamıza katıldığınız için sizlere teşekkür ederim. Bu çalışma gerek sizin gerekse çocuklarınız için çok büyük önem taşımaktadır. Şimdi size çalışmamız hakkında biraz bilgi vereceğim. Sizinle yedi hafta boyunca haftanın ilk günü saat dokuzda bir araya geleceğiz. Her hafta farklı konular öğreneceğiz.

Bu günkü çalışmamızda kavramın ne olduğunu, kavram örneklerini, kavramları nasıl sıraya koyacağımızı ve kavram öğretiminin neden gerekli olduğunu öğreneceğiz.

İkinci oturumda ise kavrama sahip olan bir kişinin yapabildiklerinin sıraya konulmasını,

Üçüncü oturumumuzda çocuğun yapabildiklerinin nasıl belirleneceğini,

Dördüncü oturumumuzda kavram öğretiminde ortamın düzenlenmesini araç-gereçlerin geliştirilmesini ve pekiştireçlerin belirlenmesini,

Beşini oturumda bir kavramı çocuğumuza nasıl kazandıracağımızı,

Altıncı oturumda çocuğun kazandığı kavramı, başka yerlerde, başka insanların yanında ve başka zamanlarda da sahip olabilmesi için, yani kavramın genellenmesi için, neler yapmamız gerektiğini,

Yedinci oturumda ise çocukta kavramın sürekliliğini nasıl sağlayacağımızı öğreneceğiz "derim.

Ailelere daha sonra çalışmamız sırasında uymaları gereken kurallardan bahsederim. "Sayın veliler, bu çalışmamız sırasında sizden uymanızı istediğim bazı kurallar var. Sizlerin bunları bildiğinizden eminim. Yine de bir kez hatırlatmak istiyorum. Çalışmamız sırasında sırayla söz alarak konuşacağız. Konuşanı can kulağıyla dinleyeceğiz ve lütfen her hafta verilen ödevle ilgili doğru yaptığınızdan emin olmasanız bile bir şeyler yaparak gelelim. Böylelikle işlediğimiz konuyu ne kadar öğrendiğimizi ya da nerelerde takıldığımızı hem siz hem de ben öğrenmiş oluruz. Her hafta toplandığımızda ilk olarak önceki haftadan verilen ödevlere bakacağız, daha sonra o haftanın konusunu işleyecek ve konuşacağız. Anlamadığınız ya da kafanıza takılan bir şey olduğunda bana hiç çekinmeden sorabilirsiniz, tekrar anlatırım. Hatta uygun olan konularda burada canlandırma yapacağız. Böylece ne yapmamız gerektiğini burada yaparak öğreneceksiniz. Son olarak ta oturumun sonuna geldiğimizde bir sonraki hafta için ödevlerinizi alacaksınız. Artık bu günkü oturumumuzun konusuna geçebiliriz. Az önce de söylediğim gibi bu oturumda, kavramın ne olduğunu öğreneceğiz ve kavram örnekleri vereceğiz. Son olarak ta kavramların nasıl sıraya konulduğunu ve kavram öğretiminin neden gerekli olduğunu öğreneceğiz.

Evet, sayın veliler, şimdi kavramın ne olduğuna bir bakalım. Söylendiğinde ve gösterildiğinde herkes için aynı şeyi ifade eden, aynı şeyi hatırlatan, bir nesnenin ya da durumun kendisi olmasını sağlayan özelliklerin tümüne kavram denir. Elimdeki şekle bakın, buna baktığınızda ya da ben size rengini sorduğumda hepiniz bunun kırmızı olduğunu söylersiniz ve düşünürsünüz. Ya da ben size bunu göstermeden kırmızı dediğimde hepiniz kırmızı rengi düşünürsünüz. Yani tanımımızda da dediğimiz gibi gösterildiğinde ve söylendiğinde aynı şeyi ifade edip aynı şeyi hatırlatıyor. Dolayısıyla kırmızı bir kavramdır. Kırmızıyı kırmızı yapan şey de renginin kırmızı olmasıdır. Elimdekinin başka bir şekil olması, malzemesinin plastik ya da tahtadan olması, büyük ya da küçük olması bu rengin kırmızı olmasını değiştirmez. Çünkü az öncede dediğim gibi kırmızının kırmızı olmasını sağlayan özellik renginin kırmızı olmasıdır."Dedikten sonra "Sorusu olan varsa cevaplayabilirim" derim. Daha sonra, "Evet sayın veliler, şimdi size sormak istiyorum; kavram nedir?" derim ve velilerin doğru cevaplarını "Evet çok güzel söylediniz" diyerek pekiştiririm. Yanlış söyleyenler ya da tam olarak anlamayanlar için sunuyu tekrar ederim.

"Kavramın ne olduğunu öğrendik. Şimdi kavram örnekleri vereceğiz. Az önce kırmızının bir kavram olduğunu öğrenmiştik. Yani kırmızı bir kavram örneğidir. Çünkü kırmızı denildiğinde herkes aynı rengi hatırlar. Aynı zamanda kırmızıyı kavram yapan özellik renginin kırmızı olmasıdır. Aynı şekilde pek çok kavram örneği vardır. Şimdi sizlerin bir kavram örneği vermenizi ve bunu kendisi yapan yani bir kavram yapan özelliği de söylemenizi istiyorum" dedikten sonra, ailelerin cevaplan hakkında konuşur ve onlara verdikleri örneklerin doğruysa çok güzel olduğunu, yanlışsa neden yanlış olduğunu açıklarım. Yeni bir soru sormadan önce anlamadıkları bir yer varsa sormalarını söyler, gerekirse başka bir örnekle tekrar açıklarım.

"Sayın veliler, çocuklarımıza kavramları öğretirken belli bir sıraya göre öğretiriz. Bu sıra çocuğunuzun sahip olmadığı kavramlara göre basitten zora doğru bir diziliş içerir. Kavramlar 2 çeşittir: Biri soyut kavramlar diğeriyse somut kavramlardır. Soyut kavramların öğrenilmesi zordur. Çünkü bunlar elle tutulamayan, gözle görülemeyen ve ölçülemeyen ancak bizim tanımlamamız gereken kavramlardır. Örneğin; sevgi, kızgınlık, demokrasi gibi. Somut kavramlar ise gözle görünür, 3 boyutu olan, ölçülebilen kavramlardır ve hayatımızda her an karşı karşıya kalırız. Dolayısıyla somut kavramların öğrenilmesi daha kolaydır. Buna örnek olarak kırmızı, büyüklük, uzunluk verilebilir. Basitten zora sıralamak sadece somuttan soyuta gitmek değildir. Çocuklarımızın yaşlarına, algılamalarına göre de bir sıraya konulması gerekir. Örneğin anaokulundan başlayarak öğrencilere okul hayatlarının sonuna kadar birçok kavram öğretilir. Ancak anaokulunda bunlara renklerden başlanırken, ilkokulun ilk yıllarında sayı, +, -, ilerleyen yıllarında ise x, ÷, gibi kavramlara doğru ilerlenmektedir. Çocuklar büyüdükçe, algılamaları, öğrenmeleri gelişmekte ve bunların yanı sıra soyut kavramları da öğrenmektedirler. Sizin de gördüğünüz gibi Çocuğunuzun kavramları öğrenebilmesi için, sahip olmadığı kavramları somuttan soyuta dizmenin yanı sıra somut ve soyut kavramları da kendi içlerinde sıralamalıyız. Bu şekilde çocuğunuz kavramları daha kolay ve hızlı bir şekilde öğrenecektir. Evet, sormak istediğiniz bir şey varsa lütfen buyrun" der ve sorulan soruları cevaplarım. Daha sonra "Kim kavramların nasıl sıraya konulduğunu kısaca bir özetlemek ister ?" derim. Doğru cevap veren veliyi "Evet yok güzel dinlemişsiniz, teşekkürler" diyerek pekiştiririm. Yanlış cevap olursa tekrar açıklarım.

"Sevgili veliler, siz de biliyorsunuz ki hepimiz her gün konuşmalarımızda birçok kavram kullanmaktayız: 'kırmızı kazağını giy, masanın üstündekini al" gibi. Dolayısıyla çocuklarınızın normal bir iletişim kurabilmeleri, söylenenleri anlayabilmeleri ve isteklerini tam olarak ifade edebilmeleri ve birey olabilmeleri iyin bu kavramlara sahip olmaları gerekir. Okul hayatı açısından bakacak olursak, okulda çocuklarımıza birçok kavram verildiğinden ve bunların basitten zora doğru sıralandığından bahsetmiştik. Dolayısıyla çocuğunuz basit olan bir kavramı kazanamıyorsa bundan sonra gelen ve daha zor olan kavramı da kazanamayacaktır. Bu yüzden de çocuğunuzun okulda verilen kavramları alması ve normal akranlarıyla mümkün olduğunca aynı sayıda kavrama sahip olabilmesi için kavram öğretimine gereken önemi vermeliyiz. İşte burada öğretmenlerin yanı sıra sizlere de büyük görev düşüyor. Her hafta düzenli olarak oturumlarımıza katılarak ve ödevlerinizi yaparak nasıl kavram öğretileceğini çok iyi bir şekilde öğrenecek ve çocuklarınıza en güzel şekilde öğreteceksiniz. Buna inanıyorum çünkü çocuklarınızı çok seviyorsunuz ve çok iyi tanıyorsunuz. Şimdi neden kavram öğretiminin gerekli olduğunu bana söyler misiniz?" derim ve gerekirse tekrar sunu yaparım. Doğru cevap veren veliye ilgisinden dolayı teşekkür ederim. Daha sonra oturumda işlediğimiz konulan özet olarak anlatırım. Ailelere "Bu hafta benim sizden istediğim çocuğunuzun sahip olduğu ve sahip olmadığı kavramları ve bunları göz önünde bulundurup çocuğunuzun kazanmasını istediğiniz kavramları belirlemeniz ve bir kağıda yazmanız, haftaya görüşmek üzere" der, hepsine teşekkür ederim

2. OTURUM

Kavrama Sahip Olan Bir Kişinin Yapabildiklerinin Sıraya Konulması.

"Sevgili anne babalar bugünkü dersimize hoş geldiniz. Geçen hafta olduğu gibi bu hafta da hepinizi burada görmek beni çok mutlu etti. Evet, sayın veliler, geçen hafta kavram nedir, kavramlar nasıl sıraya konulur, bunları öğrenmiştik ve ben sizden çocuğunuzun kazanabileceği kavramları belirlemenizi istemiştim" diyerek velilerin ödevlerini toplarım. Ödevlerini yapan velilere verdiğim ödevlere gösterdikleri ilgiden dolayı teşekkür ederim. Ödevlerini yapmayan velileri ise görmezden gelirim. Verilen ödevleri kontrol eder ve doğru yapılan bir ödevi örnek olarak okurum. Ödevin sahibi olan veliyi "Ödeviniz gerçekten yok iyi olmuş teşekkür ederim" diyerek pekiştiririm. Hatalı olan ödevlerde gerekli düzeltmeyi yapar ve velilere hatanın nerede olduğunu göstererek dönüt veririm. Ödevlerle ilgili sorusu olan velilerin sorularını yanıtlarım.

"Evet, sevgili anne babalar, bugünkü dersimizde ise kavrama sahip olan bir kişinin yapabildiklerinin sıraya konulmasını, yani kavrama kazanırken hangi davranışları göstermesi gerektiğini konuşacağız. Yeni bir kavramı öğrenen bir kişi, basitten karmaşığa doğru bir sıra izler. Kişi ilk olarak kavramın örneği olan nesneleri gösterir. Bunu yaparken de aynı cins nesneler arasından gösterir. Buna örnek verecek olursak; bir tane kırmızı, bir tane de sarı aynı malzeme ve büyüklükte (örneğin ikisi de tahta olsun) iki küpten kırmızı olanı gösterme gibi. Bundan sonra, farklı cins nesneler arasından kavramın örneği olanı gösterme gelir. Buna örnek olarak da; bir kırmızı elma, bir sarı kalem örnekleri arasından kırmızı olanı göstermeyi verebiliriz. Burada, hangi kavramsa o kavramın örneğini gösterme söz konusudur. Ve bundan sonra, nesnelerin kavramla ilgili bölümlerini gösterme gelir. Yine burada kırmızı kavramıyla ilgili bir örnek verecek olursak; üzerinde birçok rengin bulunduğu bir kazağın kırmızı olan bölümünü gösterme diyebiliriz. Bunun sonrasında her biriyle ilgili söyleme gelecektir. Yani aynı cins, farklı cins nesneler arasından kavramın örneğini gösterme, nesnelerin kavramla ilgili bölümlerini söylemede kavramla ilgili bölüm gösterilerek, yine kavramımızın kırmızı olduğunu düşünürsek, kırmızı olan bölümünün kırmızı olduğunu söyleme gibi. Evet sevgili veIiler, kavramlar “aynı cins nesneler arasından gösterme, farklı cins nesneler arasından gösterme, nesnelerin kavramla ilgili bölümlerini gösterme ve her biri için kavramın ne olduğunu söyleme” olarak sıralanır. Bununla ilgili söylemek ya da sormak istediğiniz bir şey varsa, ben yanıtlamaktan mutluluk duyacağım" diyerek tüm soruları yanıtlarım.

"Sayın anne ve babalar, ben sizler için tahtada kare kavramında kişinin yapabildiklerini yazarak sıraya dizeceğim. Bunu yaparken bana katılır, söylemek istediğinizi söyler ya da sorularınız varsa sorarsanız bu hepimiz için yararlı olacaktır" derim. " Az önce kişinin kavramda yapabildiklerini sıraya koyduk, şimdi aynı şeyi kare kavramında yapacağız ama burada farklı bir şey var, sıralamamız tabi ki yine aynı olacak ama kavramımız bir şekil olduğundan aynı cins, farklı cins demeyeceğim, bunun yerine aynı malzemede, farklı malzemede terimlerini kullanmamın daha uygun olacağını düşünüyorum. Bunun sebebi de şekiller zaten birbirlerine göre farklı cinstir. Şimdi tahtada sıralamamıza başlayalım. Evet, ilk sırada ne vardı, yok doğru söylediniz, aynı malzemede geometrik şekiller arasından kare olanı gösterme, buna örnek verecek olursak, 1 tane karton kare, 1 tane karton daire gibi Bu örnekleri aynı zamanda sizlere göstermek istiyorum" der, getirdiğim araç örneklerini gösteririm. Sonra "1. basamaktan soma boşluk bırakıp, 2. basamak neydi?" diye sorarım. Teşekkür ederim …. hanım, farklı malzemede geometrik şekiller arasından kare olanı gösterme”. Buna örnek olarak 1 tane kumaş kare, 1 tane elişi kağıdından üçgen örnek yazar ve gösteririm.

Yine 2. madde arasında boşluk bırakır, "Şimdi sayın veliler hangi basamakta sıra" derim. Teşekkür ederim …. bey, karışık şekilli bir nesnenin kare olan bölümünü gösterme gelir". Buna örnek olarak ta, "Üzerinde birçok geometrik şeklin olduğu bir şablonun kare bölümünü gösterme gibi... " der, şablonu ve kare olan bölümünü gösteririm.

"Şimdi sıra hangi basamakta, çok doğru, her biri için söyleme basamaklarında" der, her yazdığım basamaktan sonra bıraktığım boşluklara, velilerle birlikte, aynı malzemeden geometrik şekiller arasından kare olan gösterildiğinde kare olduğunu söyleme, şeklinde, her birinden sonra gelen söyleme basamaklarını yazarım.

"Evet sayın anne babalar, kare kavramını; aynı malzemedeki geometrik şekiller arasından kare olanı gösterme, aynı malzemedeki geometrik şekiller arasından kare olan gösterildiğinde kare olduğunu söyleme, farklı malzemedeki geometrik şekiller arasından kare olanı gösterme, ardından farklı malzemedeki geometrik şekiller arasından kare olan gösterildiğinde kare olduğunu söyleme, karışık şekilli bir nesnenin kare olan bölümünü gösterme, karışık şekilli bir nesnenin kare olan bölümlü gösterildiğinde kare olduğunu söyleme olarak, kişinin yapabildiklerini sıraya koyduk. Sorulanız varsa lütfen sorun" der, sorulan soruları yanıtlarım.

“Şimdi de sizlerle birlikte üstünde kavramında kişinin yapabildiklerini yazarak sıraya dizeceğiz" derim. "ilk sırada ne vardı? Aynı cinste nesnelerin farklı konumunda olan aynı cinste nesnelerden üstünde olanı gösterme. Buna örnek verecek olursak, bir tane kibrit kutusu ve kutunun üstünde kibrit çöpü; bir tane kibrit kutusu, kutunun yanında bir kibrit çöplü (aynı büyüklük, malzeme ve renkte). Bu iki kibrit çöpünden hangisinin kutunun üzerinde olduğunu göstermesi gibi, altında biraz boşluk bırakıp, bundan sonra aynı cins nesnelerin farklı konumunda olan farklı cins nesneler arasından kavramın örneğini gösterme gelir. Buna örnek olarak yine iki kibrit kutusu alalım. Bir kibrit kutusunun üzerinde kurdele, diğerinin yanında çay kaşığı var. Bunların arasından hangisinin kibrit kutusunun üzerinde olduğunu göstermesini isteriz. Yine altında biraz boşluk bırakıp, şimdi hangi basamakta sıra" derim. "Evet, çok doğru söylediniz, farklı cins nesnelerin farklı konumunda olan farklı cins nesnelerden üstünde olanı gösterme gelecektir. Buna örnek olarak; kaset kabı üstünde tarak, kutu yanında şeker". Daha sonra her birinden sonra gelen söyleme basamaklarını da yazarım.

"Evet, sayın veliler, ben tahtada sizlerle birlikte üstünde kavramında kişinin yapabildiklerini sıraya koydum. Şimdi sizlere dağıtacağım kağıtlara içinde kavramında kişinin yapabildiklerini sıraya koymanızı rica ediyorum" der, kağıtları dağıtırım. "Sizler bunu yaparken ben de aranızda dolaşıp, takıldığınız yerlerde sizlere yardımcı olacağım. Sorularınızı yanıtlayacağım" der, veliler bunu yaparken, ben de aralarında dolaşır, gerekli dönütleri verir ve düzeltmeleri yaparım. Herkesin sıralamayı yaptığımdan emin olduğumda, "Sayın veliler, 'içinde' kavramında kişinin yapabildiklerini hepiniz yerlerinizde sıraya dizdiniz. Şimdi bir velimizin tahtaya gelip, bunu tahtada bizlerle paylaşmasını istiyorum. Sizler de tahtadaki velimizi dikkatlice izleyip, yine sorulanız ve eleştirileriniz varsa, bizlerle paylaşabilirsiniz, bey evet buyrun lütfen" derim. Önce velinin kavramı düşündüğü sıraya koymasına izin veririm, hatalı bir yer varsa, ben orayı yöneten kişi olur, diğer velilerin yardımıyla bu hatayı düzeltirim. Direkt hata olduğunu söylemem. Tahtadaki velinin yaptığı sıralamada, diğer velilerin katılımıyla gerekli düzeltmeleri yaptıktan soma, tahtaya kalkan veliye "çok teşekkür ederim, yerinize oturabilirsiniz" der, diğer velilere de "katılımınızdan dolayı teşekkür ederim" derim.

"Bu hafta kavrama sahip olan bir kişinin yapabildiklerinin sıraya konulmasını öğrendik. Eğer kafanıza takılan sorular varsa, hiç çekinmeden sorabilirsiniz" der, sorulan sorulara cevap veririm. "Şimdi de sizlere haftaya getirmenizi istediğim ödevi söylüyorum, " büyük "kavramında kişinin yapabildiklerini sıraya koymanızı, gelip burada bizimle paylaşmanızı rica ediyorum. Geldiğiniz ve beni dinlediğiniz için hepinize çok teşekkür ederim. Haftaya görüşmek üzere" derim.

 

3.0TURUM

Çocukların Yapabildiklerinin Belirlenmesi

"Sayın veliler, bugünkü dersimize hoş geldiniz. Bu hafta da hepinizi burada eksiksiz görmek beni çok mutlu etti. Burada bulunduğunuz için çok teşekkür ederim.

Evet, sayın veliler, geçen hafta kavrama sahip kişinin yapabildiklerinin nasıl sıraya konulacağını öğrenmiştik. Ve geçen hafta hepinizin daha önce çocuklarınıza kazandırmak için belirlenen kavramda çocuğunuzun neler yapabildiğini belirlemenizi istemiştim" der, velilerin ödevlerini toplarım. Ödevlerini yapan velilere verdiğim ödeve gösterdikleri ilgiden dolayı teşekkür ettiğimi söyler, pekiştiririm. Ödevlerini yapmayan velilere hiçbir tepkide bulunmam. Verilen ödevleri kontrol eder, doğru yapılan bir ödevi örnek olarak okurum. Ödevi yapan veliye, "ödevinizi çok doğru yapmışsınız" der, pekiştiririm. Hata bulduğum ödevlerde de gerekli düzeltmeleri yapar, velilere dönüt vererek, hatanın nereden kaynaklandığını açıklarım. Velilere ödevlerle ilgili sorularının olup olmadığını sorar, varsa bunları cevaplandırmaktan mutluluk duyacağımı söylerim.

"Evet, sayın veliler, hepinizin dersimize ilgi duyduğunu ve katıldığını görüyorum ve bu beni çok mutlu ediyor. Bugünkü dersimizde çocuğunuzun kavramda yapabildiklerini nasıl belirleyeceğimizi öğreneceğiz. İlk başta çocuğunuzun kavramda yapabildiklerini ve öğretime hangi basamaktan başlanılacağını ve sırasıyla hangi davranışların kazandırılacağını öğreneceğiz. Bunu belirlememiz; bizlere öğretimde yapabildikleri ile ilgili zaman kaybetmememizi, gereksinimi olduğu basamaklarda daha fazla durup, ona kavramı daha kısa zamanda kazandırabilmemizi sağlayacaktır. Sevgili veliler! Zaten sahip olduğu bir basamağın üzerinde durarak zaman kaybetmemiş olacağız. Bu sayede yapılan öğretim daha kararlı ve sağlıklı olacaktır. Şimdi sizlere sormak istiyorum, çocuğunuzun kavramda yapabildiklerini belirlememiz ne işe yarar?" diyerek velilere sorarım. Velilerin cevaplarına gerekli dönütleri verir ve düzeltmeleri yaparım, söz alan veliyi de "Çok güzel, çok doğru söylediniz" diyerek pekiştiririm.

"Evet, sevgili veliler, çocuğunuzun kavramda yapabildiklerinin belirlenmesinin amacının ne olduğunu öğrendik. Şimdi çocuğunuzun kavramda yapabildiklerini nasıl belirleyeceğimizi, belirlerken neler yapmamız gerektiğini, neler kullanacağımızı, nelere dikkat edeceğimizi öğreneceğiz.

Çocuğunuzun kavramda yapabildiklerini belirleme işine geçmeden önce, hangi kavramla ilgili yapabildiklerini belirleyeceksek, daha önce öğrenmiştik hatırlarsınız kavramı kolaydan zora doğru basamaklandırıyorduk, işte tüm bu basamakları tam olarak ölçecek özellikte, her basamak için birden fazla araç-gereç olmalıdır. Bununla ilgili, bir önceki oturumda çocuğunuzun 'üstünde' kavramında yapabildiklerini sıraya dizmiştik. Şimdi ben sizlere evlerinizde rahatlıkla bulabileceğiniz 'üstünde' kavramının her bir basamağı için bir kaç araç örneğini göstermek istiyorum" der, daha önce belirlediğimiz basamaklara göre araç örneklerini velilere tanıtırım. "Sayın veliler gördüğünüz gibi bu araçları evinizden temin edebilirsiniz" der, elime bir araç örneğini alır, "Gördüğünüz gibi bu araçlardan biri kavramın örneği, süngerin üstünde kapak; diğeri kavramın örneği değil, o da süngerin yanında kapak" derim. Kavram örneklerini gösterdikten sonra velilere "Geçen hafta sizin ödeviniz olan "büyük" kavramının araçlarını sizlerin belirlemesini istiyorum. Zaten sınıfta basamaklarını oluşturduğumuz 'büyük' kavramının her bir basamağı için hangi araç örneklerini kullanabileceğimizi, bu kavramda çocuğunuzun yapabildiklerini sıraya dizmiştiniz". Onlar örnekler verirken ben bunları tahtaya yazar doğru örnekleri "Evet çok güzel bir örnek" diyerek pekiştirir, gerekli dönüt ve düzeltmeleri yine velilerin katılımlarıyla yaparım.

"Evet, sayın veliler, materyallerimiz kavramımızı tam karşılayacak biçimde hazır olması dışında, bir de belirleme işi sırasında çocuğumuzun yaptıklarını kayıt etmemize yarayan kayıt çizelgemiz bulunmalıdır. Kayıt çizelgesi örneklerini sizler için getirdim hepinize veriyorum. Bunları inceleyin ve üzerinde konuşalım. Nasıl kayıt edeceğiz, şimdi bunu öğreneceğiz. Sevgili veliler, gördüğünüz gibi her basamağın karşısında öğrencinin yaptıkları diye bir bölüm var ve burada araç setleri sayısına göre şıklar ayrılmış. Bu şıkların karşısında çocuğunuz doğru cevap verdiğinde artı, yanlış cevap verdiğinde eksi işareti koyarak kayıt edebileceğiniz gibi kendinize özgü işaretlerde kullanabilirsiniz.

Sayın veliler, buraya kadar çocuğunuzun yapabildiklerini belirlememizin amacını, birden fazla kavramı tam olarak ölçecek nitelikte araç-gerecimizin olmasının gerekliliğini, kayıt çizelgesinin neden gerekli olduğunu ve nasıl kayıt edileceğini öğrendik. Şimdi bunu uygulayacağımız ortam hakkında konuşalım. Birçoğunuz çalışan ya da evde de olsa sorumlulukları ve yapması gereken işleri olan kişilersiniz. Hiçbir şekilde bulunduğunuz ortamda bir değişiklik yapmadan mutfakta, salonda, evin herhangi bir köşesinde yapabildiklerini belirleyeceğiniz kavrama uygun araçları bulabilirsiniz. Bulunduğunuz her yerde, günlük işlerinizi devam ettiriyorken, örneğin "üstünde" kavramı için, mutfakta tabak, çatal, kaşık gibi bir çok aracın bulunması muhtemeldir. Bunları kullanarak rahatlıkla yapabilirsiniz.

Evet sayın veliler, materyallerimiz, kayıt çizelgemiz, ortamımız hazır olduğuna göre çocuğunuzun o kavramda yapabildikleri belirleme işine geçebiliriz. Bunun nasıl yapılacağını sizlerle konuşmadan önce, bir velimizin yardımıyla bunu sizlere uygulayarak göstermek istiyorum. Evet .... Hanım sizi şöyle karşıma alayım, yardımınız için teşekkür ederim. Sevgili veliler, uygularken sizlere yaptığım şeyleri açıklayacağım" der, uygulamaya geçerim, önce ilk basamakla ilgili ilk araçlarımı çocuğun önüne ona dönük olarak koyarım. Sonra "Buna bak" yönergesiyle kavramım neyse, 'üstünde' kavramı gibi bir konumsa 'Buna bak, bu pipet bu bardağın neresinde' diye inceletelim" diyerek tüm uygulama boyunca her şeyi anlatırım. Uygulamam bitip, sorulan soruları da yanıtladıktan sonra "Şimdi sizlerin burada uygulamanızı istiyorum, bunun için ikişerli guruplar yapacağız, bir velimiz uygulayıcı, bir velimiz çocuk olacak sonra yer değiştireceğiz. Dönüşümlü olarak hepimiz uygulayana dek devam edeceğiz" der, veliler uygulama yaparken ben de dönütler verir, takıldıkları yerlerde yardımcı olurum. Uygulama bitince tüm velilere teşekkür eder 'üstünde' kavramıyla ilgili kayıt çizelgesi ve araç gereçleri sırasıyla dağıtırım.

"Evet, sevgili veliler, bugün sizlerle çocuğunuzun yapabildiklerini nasıl belirleyeceğimizi öğrendik" dedikten sonra, çocuklarına kazandıracak olan kavramın basamaklarına uygun olarak araçları belirlemelerini ve çocuklarının kavramda yapabildiklerini saptamalarını isterim ve bunu yaparken yaşadıkları sorunları paylaşmalarının beni mutlu edeceğini söylerim. "Sevgili veliler dersimize katıldığınız için teşekkür ederim. Kafanıza takılan sorular için beni bu numaradan 5–9 saatleri arasında arayabilirsiniz. Hepinize iyi günler diliyorum" der ve oturumu bitiririm.

4. OTURUM

Kavram Öğretiminde Ortamın Düzenlenmesi, Araç Gereçlerin Geliştirilmesi ve Pekiştireçlerin Belirlenmesi

"Sevgili anne babalar, bugünkü oturumumuza hoş geldiniz. Geçen haftalarda olduğu gibi bu hafta da sizi burada görmek beni çok mutlu etti. Evet, sayın veliler, geçen hafta sizlere daha önceki haftalarda belirlediğimiz bir kavramda çocuğunuzun yapabildikleriyle ilgili bir ödev vermiştim" der ve ödevleri toplarım, ödevlerini yapan velilere gösterdikleri ilgiden dolayı teşekkür eder, ödevleri yapmayan velileri görmezden gelirim. Yapılan ödevleri toplar, doğru yapılan bir ödevi okurum. Ödevi yapan veliyi "Ödeviniz çok güzel olmuş, teşekkür ederim" diyerek pekiştiririm, ödevle ilgili bir sorularının olup olmadığını sorar, sorular olursa yanıtlarım.

Evet, sayın veliler, kavram öğretiminde öğretim yapılan her yere "ortam" denir. Bu ortam evin bir odası ya da odanın bir bölümü olabilir" diyerek, ortamı açıklarım. "Evde rutin işlerin yapıldığı her yer ortamdır. Örneğin 'üstünde' kavramının öğretimi yapılırken salon ortam olarak kullanılabilir: sehpanın üstündeki vazo, masanın üstündeki kitap gibi örnekler verilerek öğretim ortamı salon olabilir" diyerek ortamı açıklarım. "Ya da mutfakta rutin işleri yaparken tezgahın üstündeki tabak, masanın üstündeki sürahi gibi" örnekleri çoğaltırım. Ardından velilere "Ortam nedir?" sorusunu sorar, doğru cevap veren velileri "Evet, çok güzel açıkladınız" diyerek pekiştiririm. Kavram öğretiminde kullanılan her türlü nesnenin araç- gereç olduğunu açıklarım. "Sayın veliler, araç-gereçleri evde sıkça kullandığımız eşyaların cinden rahatlıkla bulabiliriz. Mutfakta kullandığımız eşyaları, salondaki, banyodaki, adalardaki eşyalarımızı öğretim yapacağımız kavrama göre kullanıp öğretimimizi yapabileceğimizi söylerim. Örnekleri çoğaltarak ailelerin kavram öğretiminde araç-gereçleri; evde rahatlıkla bulabileceklerini açıklarım.

Bundan sonra, çocuğun uygun olan davranışlarını artırmak için uygun olan davranışın hemen ardından verilen ve çocuğun hoşuna giden yiyecek, oyuncak, güzel söz ve etkinlik gibi ödüllere "pekiştireç" denildiğini açıklarım. Bu pekiştireçlerin öğretim sırasında çocuğa hemen verilebilecek, söylenebilecek pekiştireçler olacağını açıklarım. Pekiştireçlerin çocuğu doyurmayacak özellikte ve miktarda olması gerektiğini söylerim. Bununla ilgili olarak örneğin uygun davranışın hemen sonrasında 1 paket çubuk kraker yerine 1 tane çubuk kraker verilebileceğini açıklarım. Yine bu pekiştireçleri ailelerin evde rahatlıkla bulabileceği ve fazla ara harcamadan alabilecekleri şeyler olduğunu açıklarım. Ayrıca çocuklarının en çok sevdiği pekiştireçlerin bir listesini oluşturabileceklerini ve bu listenin çocuğun en çok sevdiği pekiştireçten, en az sevdiği pekiştirece doğru bir sıralama izlemesi gerektiğini açıklarım, filelere "Pekiştireç nedir?" sorusunu sorar, doğru cevap veren aileleri pekiştiririm.

Ailelere oturuma katıldıkları için tekrar teşekkür eder, daha sonraki hafta için evde en ok kullandıkları eşyaları listelemelerini, evde çocukla ders çalıştıkları ortamın özelliklerini azmalarını ve çocuklarının en çok sevdiği yiyecek, oyuncak, güzel söz, etkinlik gibi hoşlandığı şeyleri liste şeklinde yazmalarını rica ederim.

5. OTURUM

Kavram öğretiminin nasıl yapılacağı

"Sevgili anne babalar, bugünkü dersimize hoş geldiniz. Geçen hafta da olduğu gibi bu hafta da hepinizi burada görmek beni çok mutlu etti. Evet, sayın veliler, geçen hafta kavram öğretiminde ortamın desenlenmesini, araç gereçlerin geliştirilmesini, pekiştireçlerin belirlenmesini öğrenmiştik. Ve ben sizden evde en çok kullandığınız eşyaları listelemenizi, evde çocuğunuzun ders çalıştığı ortamın özelliklerini yazmanızı, çocuklarınızın en çok sevdiği yiyecekleri, oyuncakları, güzel sözleri ve yapmaktan hoşlandığı etkinlikleri listelemenizi istemiştim" diyerek, velilerin ödevlerini toplarım. Ödevleri yapan velilere verdiğim ödevlere gösterdikleri ilgiden dolayı teşekkür ederim. Ödevlerini yapmayan velileri ise görmezden gelirim. Verilen ödevleri kontrol eder ve doğru yapılan bir ödevi örnek olarak okurum, ödevin sahibi olan veliyi "Ödeviniz gerçekten güzel olmuş, teşekkür ederim" diyerek pekiştiririm. Hatalı olan ödevlerde gerekli olan düzeltmeleri yapar ve velilere hatanın nerede olduğunu göstererek dönüt veririm, ödevlerle ilgili sorusu olan velilerin sorularını yanıtlarım.

Velilere oturumun konusunun, çocuklarına kavramı nasıl kazandıracakları olduğunu söylerim. Bu konuyu işlerken önce benim onlara kavramın nasıl kazanılacağını anlatacağımı, sonra soruları yanıtlayacağımı ve daha sonra uygulamasını yapacağımızı söylerim.

Velilere öğretim sırasında çocuklarının karşılarında olmalarının, çocuklarının tepkilerini rahat görebilmeleri için gerekli olduğunu belirtirim. "Bir elimize kavramın örneğini, diğer elimize kavramın örnek olmayanını alırı/. Her iki aracı da çocuğun göz hizasında tutarız. Sonra kavramın örneğini daha öne çıkarıp ne olduğunu betimleyerek söyleriz. Daha sonra kavramın örnek olmayanını öne çıkarıp ne olmadığını betimleriz. Betimlerken de ses tonumuzu ve yüzümüzdeki ifadeyi biraz değiştiririz.

Örneğin, kırmızı kavramını öğrettiğimizi düşünelim. Bir elimize kırmızı olan nesneyi diğer elimize de kırmızı olmayan san bir nesneyi alırız. İki aracı da öğrencinin göz hizasında tutarız. Kırmızı nesneyi biraz öne çıkarıp bu kırmızı, deriz. Sonra kırmızı olmayan nesneyi öne çıkarıp bu kırmızı değil, deriz. Bunu derken de sesimizi farklılaştırır, elimizle de değil işareti yaparız. Araçları gösterirken çocukların başka bir yere bakması halinde elimizle başını araca doğru çeviririz. Her iki aracı da bu şekilde tanıttıktan sonra araçları çocuğun önüne koyup öğretimini yaptığımız kavramı çocuktan isteriz. Eğer çocuk kavramı vermezse tekrar isteriz. Eğer yanlış cevap verirse tepkisiz kalır, tekrar iki aracı yukarıdaki gibi tanıtır ve kavramı tekrar isteriz. Çocuğun verdiği doğru cevabı önceden belirlediğimiz pekiştireçle pekiştiririz. Öğretim sonunda çocuktaki ilerlemeleri kaydederiz. Kaydederken de kullandığımız araçları yazıp, karşılarına çocuğun tepkilerine göre (+) veya (-) şeklinde işaretleriz. Evet, sayın veliler sormak istediğiniz bir şey varsa cevaplamaktan mutluluk duyarım" derim.

"Evet, sayın veliler, şimdi siz "üstünde" kavramının öğretiminin uygulamasını yapacaksınız. Daha önce yaptığınız gibi biriniz öğrenci, biriniz öğretmen olacak ve öğrenciye kavramı öğretmeye çalışacaksınız". Diğer velilere de iyi izlemelerini sonra onların da uygulayacaklarını söylerim.

Velilere uygulama yaparken yanlış yaptıkları yerlerde dönüt vererek düzeltmelerine yardımcı olurum. Doğru yaptıkları yerleri betimleyerek pekiştiririm. Bütün veliler bu uygulama sonunda uygun soru sorma, araçları tanıtma, ilerlemeleri kayıt etme konularında veliler bağımsızlığa ulaşana kadar uygulamalara devam ederim. "Bugünlük oturumumuzun sonuna geldik. Gelecek oturum için çocuklarınızın yapabildiklerini belirlediğiniz "üstünde" kavramının öğretimini yapmanızı, çıkan sorunları ve ilerlemeleri kayıt etmenizi istiyorum. Bir dahaki oturumda görüşmek üzere" diyerek oturumu bitiririm.

6.0TURUM

Kazanılan Kavramların Genellenmesi.

Velilere hoş geldiniz der, toplantıya katıldıktan ve bugünkü oturumlara kadar sürekli iştirak ettikleri için teşekkür ederim. Oturuma başlamadan önce, geçen hafta çocuklarındaki ilerlemeleri kaydetmelerini istediğim ödevleri toplarım. Topladığım ödevler arasından birkaç tanesini seçer ve bu ödevler hakkında konuşurum. Çok fazla ilerleme kaydeden öğrencilerin velilerini pekiştiririm. İlerlemelerin az olduğu öğrenciler hakkında da yapılması gerekenler üzerine velilerle konuşur, onlara çözüm yollan öneririm. Ailelerle oturumun başında yaptığım bu çalışmanın ardından haftanın oturum konusunun sunumuna geçerim: "Bu haftaki oturum konumuz kavramların genellenmesidir, sizlerle çocuklarınıza öğrettiğiniz kavranılan günlük hayatınızda nasıl genelleyeceğinizi, bu kavramları çocuklarınızın günlük hayatlarında nasıl kullanacaklarını kazandırmayı öğreneceğiz" der, ailelere bu haftaki oturum konumuzu ve işleyeceğimiz konuları bildiririm. Sınıfta yapacağımız uygulamada bana katılmak istedikleri yerler olursa eşlik etmelerini isterim. Daha sonra sunuma ilk olarak genellemenin tanımından ballarını Ailelere "Genelleme: sahip olduğumuz bilgileri başka ortamlarda, başka araç gereçlerle ve başka kişilerin varlığında da kullanabiliyor olmamızdır" der, genellemenin tanımını yaparım. Ailelere "Çocuklarınıza özel olarak hazırladığınız araç gereçlerle, öğretim düzenlemeleri ile, yaptığınız öğretimden farklı olarak öğrendikleri kavramları yeni girdikleri ortamlarda, farklı araç gereçlerle ve başka kişilerin varlığında kullanmalarına olanak sağladığınızda kavramı genellemiş olursunuz" der, genellemeyi biraz açarım.

Kavram: kırmızı

Kavramın öğretiminin yapıldığı yer: Sınıf ortamı

Kişi: Öğretmen

Kullanılan araç-gereçler:

Aynı türde:

Sarı mandal-kırmızı mandal
Kırmızı toka-yeşil toka
Mavi kalem-kırmızı kalem

Kırmızı küp-sarı küp

Farklı türde:

Sarı mandal-kırmızı toka

Yeşil toka-kırmızı mandal

Kırmızı silgi-mavi kalem

Sarı mum-kırmızı sünger

Kavramın genellemesinin yapıldığı yer: Manav

Kişi: Öğretmen, Müşteriler

Kullanılan araç-gereçler:

Aynı türde:

Sarı elma-kırmızı elma

Yeşil erik-kırmızı erik

Kırmızı biber-yeşil biber

Farklı türde:

Sarı elma-kırmızı domates

Kırmızı biber-yeşil erik

Sarı üzüm-kırmızı elma

Ailelere dönerek "Eğer çocuğunuz tahtadaki örneğimizde olduğu gibi kavramımızın öğretildiği ortamdan başka bir ortamda, başka araç-gereçlerle ve başka kişilerin varlığında da kırmızı olan nesneyi gösterebiliyor, sizin gösterdiğiniz nesneye kırmızı diyor ve gösterdiğiniz nesnenin, örneğin çocuğunuzla birlikte sokakta yürürken trafik lambasında hangi lamba yanıyor dediğinizde kırmızı lambanın yandığını söyleyebiliyorsa, çocuğunuz kırmızı kavramını günlük yaşantısına genelleyebiliyor demektir" derim. Daha sonra ailelere "Bunu sağlamak için çocuğunuza bol bol yaşantı vermelisiniz, örneğin, çocuğunuzun kıyafetlerini dolabına yerleştirirken, 'şimdi ben senin kırmızı kazağını topluyorum' diyebilir, bahçede ya da saksıda çiçekleri sularken 'şimdi ben hangi renk çiçeği suluyorum söyle' diyebilir, ya da mutfakta pazardan aldığınız meyve sebzelerini dolaba yerleştirirken 'ben hangi renk elmaları dolaba yerleştiriyorum söyle' diyerek çocuğunuzun kırmızı kavramını günlük yaşantısında da kullanabilmesine, yani genellemesine hizmet etmiş olursunuz" derim. Daha sonra ailelere, "Genelleme yaparken, öncelikle ortam değiştirirken öğretim yaptığınız ortama en yakın ortamda kavramın genellemesi çalışması yapmanız, daha sonra farklı ortamlarda da genelleme yapmanız çocuğunuzun öğrendiği kavramı günlük hayatta daha kolay uygulamasına yol açar. Yine örnek verecek olursak, eğer siz “üstünde” kavramını evde çocuk odasında öğrettiyseniz önce çocuğunuza genellemeyi yine evde evin başka bir bölümünde, örneğin mutfakta, salonda yaptırmalı daha sonra evden farklı bir ortamda markette, kırtasiyede, lokantada çocuğunuzun 'üstünde' kavramını genellemesi için çalışmalar yapabilirsiniz" derim. Ailelere anlamadıkları bir yerin olup olmadığını sorar, anlamadıkları yerleri tekrar anlatırını.

Ailelere çocuklarına öğrettikleri “üstünde” kavramını, çocuklarının günlük yaşantılarında kullanabilmelerini sağlamak için ne yapabileceklerini, yani çocuklarına öğrettikleri kavramı çocuklarına nasıl genelletebileceklerini sorarım.

Ailelerden aldığım tepkilere göre, ailelere dönütler verir, ailelerin eksik ya da yanlış olduğu konularda aileleri uyarır, doğru olan örneklerde ise aileleri, doğru cevabı betimleyerek pekiştiririm. Ailelerin çocuklarına öğrettikleri "üstünde" kavramını çocukların günlük hayatlarına genelleyebilmelerini sağlayabilmekte bağımsızlığa ulaşana kadar ailelerin verdikleri örnekleri sürdürmelerini sağlarım.

"Evet, sayın veliler, bugünkü öğrendiğimiz konuların ışığında çocuğunuza kazandırdığınız 'üstünde' kavramını çocuğunuzun genelleyebilmesi için çeşitli etkinlikler belirlemenizi ve bu etkinlikleri çocuklarınıza uygulamanızı istiyorum, bugünkü oturumumuz bu kadar haftaya görüşmek üzere" der, oturumu bitiririm.

Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi1
Bugün Toplam79
Toplam Ziyaret66190973
Döviz Bilgileri
AlışSatış
Dolar32.222232.3513
Euro35.110935.2516
Hava Durumu
Saat