Aynı amaç için bir araya gelen kişilerin meydana getirdiği topluluğa dernek adı verilir. Dernek kurmak için 7 kişi yeterlidir. Herkes dernek kurabilir. Dernek üyeleri, ortak çıkarlarını savunmak, etkinlikler gerçekleştirmek ve hedeflerine ulaşmak için dernek çatısı altında toplanırlar. Ancak, dernek üyelerinin bu topluluktan en ufak bir kişisel çıkar sağlamaları yasaktır. Dernekler bağış toplayabilir, ancak bunu kişisel çıkarları için kullanamazlar. Çeşitli amaçlarla kurulmuş olan yaklaşık 85 bin dernek bulunmaktadır.

8-9 yıl öncesine kadar devlet dairelerine yerleşmiş olan vakıf ve derneklere bağış yapılmadan işler yapılmıyordu. Kamu görevlilerinin yaptığı işin bedeli derneklere bağış adı altında zorla alınırdı. Bağış yapmak istemiyorum denildiğinde ise iş yapılmıyordu. Devletin imkânlarını kullanan bu dernekler bağış adı altında zorla haraç alıyorlardı.  İşi yapan devlet memuru, onlar adına parayı zorla halktan alan yine devlet memuru. Alınan paraların nereye ve ne amaçla kullanıldığı da belli değildi.

Zamanla bunların büyük bir kısmı devlet dairlerinden atıldı. Özellikle büyük şehirlerde araç sahiplerini mağdur eden trafikle ilgili vakıf ve dernekler hâlâ bütün hızıyla çalışmalarını sürdürmektedir. Anlayabilmiş değilim; trafik genel müdürlüğü park yasağını ihlal eden araç sahiplerine ceza kesmekten aciz midir veya bu yönde hizmet verecek yeterli personele sahip değil midir? Umarım ileride bu vakıf ve derneklerin trafikteki faaliyetleri de son bulur.

Şimdi asıl konumuza gelelim. Engelliler adına kurulmuş dernek ve vakıfların bu bireyler adına para toplamlarını doğru bulmuyorum. Çocukken yaşadığım şehirde engelli çocuklar dinlendirilir, engelli yetişkinler de dilenirdi. Hatta birçok filmde kaçırılan çocukların sakat bırakılarak dilendirilmesi ele alınmıştır.

Genel olarak insanlar engelli bireylere karşı duyarlıdır ve onlar için yardım etmeyi hem insani, hem manevi bir görev olarak algılar. Bu yönde gelen talepleri genelde geri çevirmez. Ancak son yılarda engelliler adına çok sayıda sivil toplum örgütü kuruldu ve onlar adına halktan para dilenmeye başladılar. Elbette bu kuruluşların bir kısmı topladığı parayı ihtiyaç sahiplerine ulaştırıyor veya onlara hizmet sağlıyor.  Ancak para toplama olayı bazıları tarafından öyle abartıldı ki, adeta tacize dönüştürüldü.

Bir bakıyorsunuz ki, kapınız çalındı. Kapıyı açtığınızda karşınızda kocaman bir yaka kartı takmış birini veya birilerin görüyorsunuz. Geldikleri derneğin adını ve amaçların anlatmaya başlıyorlar. Yardım etmek istemediğinizi ifade ettiğiniz halde sizi ikna etme çabaları devam ediyor.  Bu ve benzeri taleplerle, hemen hemen günde birkaç defa telefon, posta (mesaj, mail) veya reklam aracılığıyla karşılaşıyorsunuz. Hatta camide bile otistik çocuklar için para toplandığını duydum. Yakın bir zamanda sokaklarda engelliler adına çıkarılmış gazeteler satılıyordu, daha doğrusu sokaktan geçenlerin alması yönünde yoğun bir psikolojik baskı uygulanıyordu. 

Bu tür çalışmalarda kötüye kullanım ve kişisel çıkar sağlama fazladır. İyi niyet dahi olsa, engellileri aşağılayıcı bir durum olarak değerlendiriyorum. Bana göre, engelliler adına kurulmuş sivil toplum örgütlerinin amacı halktan para toplamak olmamalı; engelliler için devletten hizmet talep etmeli ve gücünü bu yönde kullanmalı; başka bir ifadeyle engellilerin yasal haklarını korumak temel amaçları olmalıdır.

“Engelli bireyler için yardım” sokaktan, camiden veya kapı kapı dolaşarak toplanmamalı, yani engelliler adına dilencilik yapılmamalı. Bu yardım devletten istenmeli veya yerel yönetimlerden gerekli hizmetler sağlanmalıdır.

Engelli bireyleri, sağlıklı bireyler olarak koruyup kollamalıyız, gerekli ihtiyaçlarını sağlamalıyız, ama onları aşağılayıcı davranışlardan kaçınmalıyız. Onları yardıma bağlı bireyler değil, bağımsız yaşayabilen bireyler olmaları için olanaklar oluşturmalıyız.